Bạn có bao giờ nghĩ rằng một bức ảnh đẹp tải từ Internet có thể là… vũ khí? Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng đó lại là sự thật đang diễn ra trong thế giới mạng. Những bức ảnh tưởng chừng vô hại có thể ẩn giấu mã độc tinh vi, khiến thiết bị của bạn bị kiểm soát mà không hề hay biết.

Không cần click vào phần mềm, không cần tải file .exe – chỉ một tấm ảnh PNG hoặc JPEG cũng đủ để mở cửa hậu cho hacker. Đây chính là chiêu thức tấn công mới, âm thầm và khó phát hiện hơn bao giờ hết.

Vậy làm sao để nhận biết và phòng tránh? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.

Mã độc ẩn trong hình ảnh – Hiểm họa từ những pixel vô hại

Ngày nay, phần mềm bảo mật đã đủ mạnh để phát hiện hầu hết các mối đe dọa phổ biến. Tuy nhiên, các tin tặc cũng không ngồi yên — chúng liên tục phát triển những cách thức tinh vi để trốn tránh sự phát hiện, trong đó có một kỹ thuật cực kỳ xảo quyệt: ẩn phần mềm độc hại trong hình ảnh, hay còn gọi là steganography.

Kỹ thuật này không mới, nhưng ngày càng được khai thác nhiều hơn khi các doanh nghiệp tăng cường bảo mật và phần mềm chống virus trở nên phổ biến.

Steganography là gì?

Steganography là nghệ thuật che giấu dữ liệu trong các tệp tin như hình ảnh, video hoặc âm thanh. Thay vì gửi một tệp mã độc dễ bị phát hiện, tin tặc nhúng các đoạn mã nguy hiểm vào trong những bức ảnh PNG, JPEG hoặc BMP — những định dạng tưởng chừng vô hại và quen thuộc.

Một ví dụ điển hình đến từ báo cáo của ESET Research: nhóm gián điệp mạng Worok đã giấu mã độc trong các tệp hình ảnh và trích xuất thông tin từ một số pixel nhất định để kích hoạt tải xuống mã độc tiếp theo. Lưu ý: kỹ thuật này thường chỉ được thực hiện trên các hệ thống đã bị xâm nhập, không phải là cách tấn công ban đầu.

Cách thức hoạt động của phần mềm độc hại ẩn trong ảnh

Phần mềm độc hại trong hình ảnh không thể tự hoạt động – nó cần một công cụ khác để trích xuất mã và thực thi. Điều này đồng nghĩa với việc người dùng sẽ không biết điều gì đang xảy ra, trừ khi hệ thống đã bị tổn thương từ trước.

Một số phương thức phổ biến:

• Thay thế bit ít quan trọng nhất (LSB) trong dữ liệu hình ảnh để nhúng mã độc.
• Ẩn mã độc trong kênh alpha (độ trong suốt) – khiến hình ảnh trông hoàn toàn bình thường với mắt người.
• Tận dụng quảng cáo độc hại (malvertising) – nơi hình ảnh chứa mã JavaScript khai thác lỗ hổng trình duyệt như CVE-2016-0162 để thu thập dữ liệu.

Khi nào hình ảnh độc hại phát huy tác dụng?

Sau khi mã độc được giải mã từ hình ảnh, nó có thể:

• Kiểm tra môi trường (để né tránh máy phân tích malware).
• Tải về mã độc chính như: backdoor, trojan ngân hàng, spyware, phần mềm đánh cắp thông tin,…
• Khởi động chuỗi tấn công phức tạp, bao gồm cài đặt keylogger hoặc chiếm quyền điều khiển hệ thống.

Một ví dụ nổi tiếng là trojan ZeroT: nó phát tán qua tài liệu Word kèm email độc hại, sau đó tải thêm hình ảnh có chứa mã độc steganography để kích hoạt PlugX RAT, một loại phần mềm gián điệp nguy hiểm – và bức ảnh này thậm chí là… hình Britney Spears!

Có nên lo sợ tất cả các hình ảnh trên mạng?

Không cần hoảng loạn. Mạng xã hội thường nén ảnh rất mạnh (Instagram, Facebook…), điều này phá vỡ cấu trúc ban đầu của tệp ảnh, làm vô hiệu hóa phần lớn mã độc steganography. Tuy nhiên, nguy cơ vẫn tồn tại nếu bạn tải xuống ảnh từ các nguồn không xác định hoặc mở tệp đính kèm đáng ngờ.

Làm thế nào để phòng tránh phần mềm độc hại ẩn trong hình ảnh?

• Luôn cập nhật hệ điều hành và phần mềm bảo mật.
• Không mở các tệp đính kèm từ email lạ hoặc tải ảnh từ nguồn không rõ ràng.
• Sử dụng phần mềm antivirus có tính năng bảo vệ thời gian thực.
• Giáo dục nhân viên/đồng nghiệp về an toàn dữ liệu và kỹ thuật lừa đảo.

Phần mềm độc hại không phải lúc nào cũng mang hình dạng của một tệp .exe khả nghi. Nó có thể ẩn trong một hình ảnh GIF dễ thương, một banner quảng cáo hấp dẫn, hoặc thậm chí là bức ảnh kỷ niệm mà bạn không nỡ xóa. Hiểu rõ các kỹ thuật steganography và các biện pháp phòng vệ là cách tốt nhất để bảo vệ chính bạn và hệ thống của mình.